TẾ TỔ
XUÂN TÂN SỬU 2021
Ngày 15 tháng Giêng hàng năm, là ngày mà 9 tộc Họ (Ngô Đăng (lớn); Ngô Đăng (bé), Ngô Đức; Nguyễn Trọng, Nguyễn Văn, Nguyễn Đình (lớn); Nguyễn Đình (nhỏ), Hoàng Tuấn; Đào Đăng) của thôn Nghĩa Vy, xã Hoài Thượng, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh tổ chức XUÂN TẾ TỔ hay còn gọi theo truyền miệng là GIỖ HỌ. Thực chất đây là ngày mà thôn Nghĩa Vy quy định để tất cả các tộc họ trong thôn cùng tổ chức cho thống nhất, để việc tổ chức lễ Tế tổ là ngày vui của cả thôn, tránh việc kéo dài ngày Xuân Tế tổ gây lãng phí không cần thiết. Trước đây ngày này được tổ chức vào ngày mồng Mười tháng Giêng, sau đó lãnh đạo thôn đã thống nhất lại và lấy ngày 15 tháng Giêng hằng năm là ngày tổ chức Xuân Tế tổ của tất cả các dòng họ trong thôn.
Về nghi thức, vào buổi chiều hôm 14 tháng Giêng, các tộc Họ sẽ tổ chức cho con cháu đi tảo mộ. Đây là dịp để tất cả con cháu, đặc biệt là các nam thanh niêm (xuất đinh) biết được phần mộ của tổ tiên mình được chôn cất ở đâu. Các công việc như vệ sinh, phát dọn từ Mộ Tổ đến các phần mộ của các thành viên trong tộc họ. Người lớn tuổi trong dòng họ (có thể là trưởng tộc hoặc cao niên trong họ) có trách nhiệm làm các nghi lễ cần thiết trước khi con cháu tảo mộ, đồng thời cũng chỉ cho con cháu đặc biệt các cháu trẻ tuổi, các con cháu làm ăn xa quê… về phần mộ của tổ tiên, ông cha..
Ngày 15 là ngày chính Lễ. Các hoạt động trong ngày này gồm có: Tế tổ, báo cáo tổng kết một năm của dòng Họ, thông báo quỹ vốn, đề xuất phương hướng cho năm sau, trao thưởng cho con em có thành tích cao trong học tập năm qua và kết thúc là tiệc liên hoan.
Xuân Tân Sửu – 2021 là một năm đặc biệt không chỉ với cả thôn Nghĩa Vy mà là của cả nước, cả thế giới do diễn biến của Đại dịch COVID 19. Để bảo đảm chống dịch, thôn đã thống nhất với 9 dòng họ việc tổ chức Xuân Tế tổ, theo đó việc đi tảo mộ, các dòng họ phải đi rải rác, không đi tập trung, mọi người phải đeo khẩu trang, sát khuẩn, không tụ tập đông người (thông điệp 5K của Chính phủ), sau khi tảo mộ xong, các dòng họ tự giải tán về các gia đình không tập trung ở nhà ông trưởng tộc. Ngày 15 tháng Giêng các tộc họ chỉ được tổ chức một (01) mâm cỗ cúng tổ tiên do gia đình ông trưởng tộc làm. Đây là một việc cần thiết trong việc chung tay chống dịch bệnh, bảo đảm an toàn cho mọi người. Tuy lễ không tổ chức long trọng như hàng năm nhưng các nghi thức cơ bản vẫn được giữ theo đúng phong tục, tập tục.
Họ Hoàng Tuấn cũng không phải là ngoại lệ trong việc tổ chức Xuân Tế tổ như các dòng họ trong thôn. Tuy nhiên, trong buổi họp chuẩn bị đã có một số ý kiến về việc NGÀY GIỖ TỔ. Theo ý kiến của một số người nên tổ chức ngày Xuân Tế tổ và ngày 12 tháng giêng vì đây là ngày giỗ Cụ Tổ của tộc họ Hoàng Tuấn. Cơ bản các ý kiến tán thành và thống nhất, ngày 12 tháng giêng hàng năm sẽ tổ chức Tảo Mộ. Ngày 15 tháng Giêng sẽ tổ chức Xuân Tế Tổ theo quy định của Thôn. Song cũng có rất nhiều bất cập trong việc này.
Theo góc hiểu của tác giả, thì ngày 15 tháng Giêng là ngày Xuân Tế Tổ, ngày mà cả thôn đã thống nhất thành quy định và đã được tiến hành từ nhiều năm nay. Việc dòng họ Hoàng Tuấn tổ chức tảo mộ vào ngày 12 tháng Giêng sẽ trở lên lẻ loi, xa dời, tự tách mình ra khỏi cộng đồng. Còn việc tổ chức giỗ Tổ cần phải bàn bạc kỹ hơn. Ngày 15 tháng Giêng là ngày Xuân Tế Tổ, ta nên làm theo cộng đồng làng xã, tránh việc dị nghị, một mình một phách sẽ gây phản cảm, không hay cho dòng tộc. Rất mong được mọi thành viên dòng họ chúng ta cùng suy nghĩ và cho ý kiến.
Hoàng Tuấn Trường
